Onderzoekers zien religieuze elementen in klimaatbeweging
De discussie over klimaatverandering in Nederland is doordrenkt met religieuze symboliek en taal, stelt een recente studie door onderzoekers aan de Tilburg University. Het onderzoek, dat zich focuste op bijna een miljoen Nederlandstalige X-berichten, werd gepresenteerd tijdens een symposium over religie en klimaatverandering.
Caroline Vander Stichele, bijbelwetenschapper en projectleider van de onderzoeksgroep, licht bij Trouw toe dat apocalyptische toekomstbeelden niet alleen aandacht trekken, maar ook diepgeworteld zijn in ons culturele begrip van de apocalyps. Deze beelden, vaak geïnspireerd door Hollywoodfilms en bijbelse verhalen, worden gebruikt om urgentie te creëren en mensen te mobiliseren.b
Het onderzoek toonde aan dat klimaatgroepen vaak religieus geladen woorden gebruiken, zoals 'klimaatpaus' en 'klimaatkerk', en dat deze termen vooral sinds 2017 populair zijn geworden. Postdoctoraal onderzoeker Ömer Gürlesin merkt bij Trouw op dat deze groepen verhalen creëren die mensen zingeving bieden, vergelijkbaar met traditionele religies.
Religieuze rituelen
Naast het gebruik van religieuze taal organiseert de klimaatbeweging ook rituelen die sterk religieuze elementen bevatten. Deborah de Koning, eveneens postdoctoraal onderzoeker, beschrijft bij Trouw hoe bijvoorbeeld Extinction Rebellion boeddhistische deelcirkels organiseert en christelijke klimaatgroepen diensten houden. Deze activiteiten tonen aan hoe klimaatactivisme en traditionele religieuze praktijken steeds meer vervlochten raken.
De onderzoekers wijzen bij Trouw ook op de wederzijdse beïnvloeding tussen klimaatactivisme en traditionele religieuze feesten. Zo worden iftars en Aswoensdag steeds vaker gebruikt om aandacht te vragen voor klimaatverandering en biodiversiteitsverlies.
Hoewel de vermenging van religie en klimaatbeweging krachtige middelen biedt om mensen te bereiken en te mobiliseren, waarschuwt Vander Stichele bij Trouw voor de mogelijke nadelen. Ze benadrukt dat apocalyptische beelden ook angst en klimaatdepressie kunnen veroorzaken en dat sceptici de beweging als dogmatisch kunnen afschilderen.